تاریخچه پیدایش ساعت مچی

ساعت یکی از پرکاربردترین وسایل در زندگی روزمره ماست. اما آیا تا به حال فکر کرده‌اید که ساعت چگونه به وجود آمده است و چه کسانی آن را اختراع کرده‌اند؟

ساعت یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین اختراعات بشر است که به ما امکان می‌دهد زمان را اندازه‌گیری و تقسیم کنیم. ساعت‌های اولیه بر اساس حرکت خورشید، ماه و ستارگان کار می‌کردند و به صورت خورشیدی، ربعی، آبی، شنی و شمعی بودند. این ساعت‌ها دقت کمی داشتند و فقط می‌توانستند ساعات روز را نشان دهند.

 در این مقاله قصد داریم به تاریخچه ساعت و اختراع ساعت مچی بپردازیم و نشان دهیم که چگونه این وسیله نفیس از قرون وسطی تا به امروز تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است.

ساعت در قرون وسطی

نخستین ساعت‌های مکانیکی در قرن ۱۳ میلادی در اروپا ساخته شدند. این ساعت‌ها با استفاده از چرخ دنده‌های فلزی، وزن‌های سنگین و زنگ‌های بزرگ کار می‌کردند. این ساعت‌ها بسیار بزرگ و نادقیق بودند و فقط عقربه ساعت شمار داشتند. علاوه بر این، این ساعت‌ها نیاز به تنظیم دائمی داشتند و در شب یا روزهای ابری عقب یا جلو می‌افتادند. این ساعت‌ها عمدتاً در برج‌های کلیسا یا شهر نصب می‌شدند تا به مردم زمان را نشان دهند و به آن‌ها برای نماز خواندن، کار کردن یا استراحت کردن یادآوری کنند. ساعت‌های مکانیکی در قرن پانزدهم با افزودن چرخ دقیقه و ثانیه بهبود یافتند. ساعت‌های جیبی نیز در همین قرن توسط پادشاه فرانسه لوئی چهاردهم محبوب شدند.

ساعت در عصر رنسانس

در قرن ۱۵ میلادی، با پیدایش عصر رنسانس، علم و هنر در اروپا شکوفایی یافت. در این دوران، ساعت‌سازان نوآورانه تلاش کردند تا ساعت‌های کوچک‌تر، دقیق‌تر و زیباتری بسازند. برای اولین بار، ساعت جیبی توسط پیر هِلِین (Peter Henlein)، یک قفل‌ساز آلمانی، در سال ۱۵۰۴ معرفی شد. این ساعت با استفاده از یک فنر تعادلی که توسط یک کلید پیچیده می‌شد، انرژی مورد نیاز خود را تأمین می‌کرد. این ساعت عقربه دقیقه شمار نداشت و فقط ساعت شمار را نشان می‌داد. این ساعت به شکل گرد، مستطیل یا بیضی بود و اغلب با جواهرات و نقوش زینتی تزئین می‌شد. این ساعت‌ها در ابتدا بسیار گران بودند و فقط طبقه اشراف و ثروتمند می‌توانستند آن‌ها را بخرند.

ساعت در قرن هجدهم

در قرن ۱۸ میلادی، ساعت‌سازی به یک صنعت پیشرفته و رقابتی در اروپا تبدیل شد. ساعت‌سازان سوئیس، فرانسه، انگلستان و آلمان تلاش کردند تا ساعت‌های با کیفیت، دقیق و زیبایی بسازند. در این دوران، چندین اختراع مهم در زمینه ساعت‌سازی صورت گرفت. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• فنر تعادلی با حلقه هارسون (Harrison’s balance spring) که توسط جان هارسون (John Harrison)، یک نجار و ساعت‌ساز انگلیسی، در سال ۱۷۳۵ اختراع شد. این فنر باعث دقت بالاتر ساعت‌های مکانیکی شد و به حل مشکل تعیین طول جغرافیایی در دریانوردی کمک کرد.
• عقربه دوم شمار که توسط دانئل کوئیر (Daniel Quare)، یک ساعت‌ساز انگلیسی، در سال ۱۶۸۰ اختراع شد. این عقربه با استفاده از چرخ دنده‌ای به نام escapement کار می‌کرد و ثانیه را نشان می‌داد.
• پِنژول (Pendulum) که توسط کرستین هوگِنز (Christiaan Huygens)، یک ریاضیدان و فیزیکدان هلندی، در سال ۱۶۵۶ برای ساعت‌های رومیزی و دیواری استفاده شد. پِنژول با تکان خوردن به صورت منظم، زمان را نگه می‌داشت و دقت ساعت‌های رومیزی و دیواری را به شدت افزایش داد.

ساعت در قرن نوزدهم

در قرن ۱۹ میلادی، با پیدایش صنعت خودروسازی، رادیو، تلفن و برق، نیاز به ساعت‌های کوچک‌تر، قابل حمل و قابل اطمینان بالاتر رفت.

ساعت در فرهنگ ژاپن

ساعت در فرهنگ ژاپن به دو دسته تقسیم می‌شود: ساعت‌های واسو و ساعت‌های رانگاکو. ساعت‌های واسو نوع سنتی ساعت‌های ژاپن هستند که با الگوبرداری از فرهنگ چین و کره ساخته شده‌اند. ساعت‌های واسو از قرون وسطی تا قرن ۱۹ مورد استفاده قرار می‌گرفتند و با استفاده از شمع، روغن، آب، خورشید، باد، نارگل، حلزون، خروس و غیره کار می‌کردند. ساعت‌های واسو بر اساس تقسیمات نامنظم روز به شش قسمت صبح و شش قسمت عصر زمان را نشان می‌دادند. ساعت‌های رانگاکو نوع جدید ساعت‌های ژاپن هستند که با الگوبرداری از فرهنگ غرب و علم جغرافیای جدید ساخته شده‌اند. ساعت‌های رانگاکو از قرن ۱۹ تا به حال مورد استفاده قرار می‌گیرند و با استفاده از فلز، بخار، الکتریسیته، کوارتز، اتم و غیره کار می‌کنند. ساعت‌های رانگاکو بر اساس تقسیمات منظم روز به ۲۴ ساعت زمان را نشان می‌دهند.

پیدایش ساعت مچی

ساعت مچی یک نوع کوچک از ساعت جیبی است که بر روی دست بسته می‌شود. ساعت مچی اولین بار در قرن نوزدهم توسط زنان برای استفاده فشن ساخته شد. سپس در جنگ جهانی اول، سربازان برای دسترسی آسان به زمان از ساعت مچی استفاده کردند. ساعت مچی با پیدایش الکترونیک و تکنولوژی دیجیتال در قرن بیستم تحولات بسیاری را تجربه کرد. امروزه، ساعت مچی نه تنها زمان را نشان می‌دهد، بلکه عملکردهای دیگر همچون محاسبات، بازی، تلفن، دوربین، فعالیت بدنی و غیره را هم دارد.

یک نکته جالب و بامزه درباره تاریخچه پدید آمدن ساعت مچی این است که اولین ساعت مچی جهان توسط یک زن ساخته شد. بله، شما درست شنیدید. اولین ساعت مچی جهان را کارولین مورفی (Caroline Murat)، خواهر ناپلئون بناپارت و ملکه ناپل، در سال ۱۸۱۰ از شرکت برگه (Breguet) سفارش داد. این ساعت با طلا و جواهرات تزئین شده بود و دارای ۳۴ عقربه بود که زمان، تاریخ، ماه و فصل را نشان می‌داد. این ساعت به قیمت ۳۰۰۰ فرانک فروخته شد و به عنوان یک شاهکار هنری و فنی شناخته شد. اولین ساعت جیبی در قرن پانزدهم میلادی توسط پیتر هنلین، یک ساعت‌ساز آلمانی، اختراع شد. او با استفاده از علم ریاضی و فلز آهن، یک شاه فنر (فنر کوک) را طراحی کرد که می‌توانست ساعت را به حرکت درآورد.

ساعت‌های جیبی از قدیمی‌ترین ساعت‌های قابل‌حمل هستند که با استفاده از چرخ‌دنده‌ها، فنرها و عقربه‌ها زمان را نشان می‌دهند.

ساعت‌های جیبی در قرون وسطی و عصر رنسانس بسیار محبوب بودند و نشانگر ثروت و شأن صاحبانشان محسوب می‌شدند.

ساعت‌سازان آن زمان برای کوچک‌تر و دقیق‌تر کردن ساعت‌هایشان رقابت می‌کردند و تکنولوژی‌های جدیدی را به کار می‌بردند. برخی از این تکنولوژی‌ها عبارت بودند از:

•           استفاده از پیچ به جای گُوِه برای کوچک‌سازی ساعت

•           استفاده از شیشه برای محافظت از عقربه‌ها و جلوگیری از پاره شدن لباس

•           استفاده از عقربه دقیقه و ثانیه برای نشان دادن زمان با دقت بالاتر

•           استفاده از ساعت مکانیکی اتوماتیک برای حفظ دقت زمان در حالت تغییر فشار هوا

ساعت‌های جیبی تا قبل از جنگ جهانی اول، پرطرفدارترین نوع ساعت قابل حمل بودند و به عنوان یک سمبل مردانگی و کلاس شناخته می‌شدند.

با شروع جنگ، سربازان نظام به دلایل عملکرد و راحتی، تمایل پیدا کردند که از ساعت مچی استفاده کنند.

ساعت‌های جیبی از قرن ۱۶ میلادی تا قرن ۲۰ میلادی بسیار محبوب بودند. این ساعت‌ها به عنوان نشانه‌ای از ثروت، ذوق و فرهنگ شناخته می‌شدند. ساعت‌های جیبی در ابتدا بسیار بزرگ و سنگین بودند و فقط توسط افراد مهم و ثروتمند استفاده می‌شدند. اما با پیشرفت تکنولوژی، ساعت‌های جیبی کوچکتر و دقیق‌تر شدند و برای عموم قابل دسترس شدند.

ساعت‌های جیبی در طول تاریخ چندین تغییر ظاهری و فنی داشتند. برخی از این تغییرات عبارتند از:

• افزودن عقربه ثانیه: در قرن ۱۷ میلادی، ساعت‌سازان فرانسوی عقربه ثانیه را به ساعت‌های جیبی اضافه کردند. این عقربه در ابتدا در قسمت پایین صفحه قرار داشت، اما بعدها به مرکز صفحه منتقل شد.
• افزودن شکل هشتگ: در قرن ۱۸ میلادی، ساعت‌سازان انگلیسی شکل هشتگ را به صفحه ساعت‌های جیبی اضافه کردند. این شکل به عنوان نشانگر دقت و کالیبراسیون ساعت استفاده می‌شد.
• افزودن زنجیر: در قرن ۱۹ میلادی، ساعت‌سازان زنجیر را به ساعت‌های جیبی وصل کردند. این زنجیر به عنوان یک لوازم جانبی زینتی و همچنین یک راه برای حفاظت از ساعت در برابر سقوط و دزدیده شدن استفاده می‌شد.
• افزودن پوشش: در قرن ۲۰ میلادی، ساعت‌سازان پوشش‌های مختلف را برای ساعت‌های جیبی طراحی کردند. این پوشش‌ها به عنوان یک روش برای حفاظت از شیشه و صفحه ساعت در برابر خط و خش و گرد و غبار استفاده می‌شد. بعضی از پوشش‌های رایج عبارتند از:
  • پوشش بازشو: پوشش بازشو چسبیده به قاب ساعت است و با فشار دادن یک دکمه باز می‌شود. این پوشش معمولاً از جنس فلز است و می‌تواند طرح‌ها و نقش‌های مختلفی داشته باشد.
  • پوشش کشویی: پوشش کشویی روی قاب ساعت قرار می‌گیرد و با کشیدن آن به سمت پایین باز می‌شود. این پوشش معمولاً از جنس شیشه یا پلاستیک است و می‌تواند شفاف یا رنگی باشد.
  • پوشش چرخان: پوشش چرخان در وسط قاب ساعت قرار دارد و با چرخاندن آن به سمت راست یا چپ باز می‌شود. این پوشش معمولاً از جنس فلز است و می‌تواند دارای شماره‌ها یا نمادهایی باشد.

برندهای معروف ساعت‌های جیبی

به نظر می‌رسد که برندهای مختلفی از ساعت‌های جیبی در طول تاریخ وجود داشته‌اند. برخی از آن‌ها به عنوان برندهای معروف و محبوب شناخته می‌شوند.

کاسیو/ Casio: یک برند ژاپنی است که در سال ۱۹۴۶ تاسیس شد. کاسیو به عنوان یکی از پیشگامان در تولید ساعت‌های جیبی دیجیتال شهرت دارد.  ساعت‌های جیبی کاسیو معمولاً دارای قابلیت‌های مختلفی همچون ماشین حساب، دوربین، رادیو، تلویزیون و غیره هستند.

رومانسون/ Romanson: یک برند سوئیسی است که در سال ۱۹۸۸ تاسیس شد. رومانسون به عنوان یک برند لوکس و با کلاس شناخته می‌شود.  ساعت‌های جیبی رومانسون دارای طرح‌ها و جزئیات زیبا و دقیق هستند.

آروما/ Aroma: یک برند ایرانی است که در سال ۱۳۵۴ تاسیس شد. آروما به عنوان یک برند ملی و محبوب شناخته می‌شود.  ساعت‌های جیبی آروما دارای کیفیت بالا و قابل اطمینان هستند.

انواع ساعت‌های جیبی

ساعت‌های جیبی در طول تاریخ چندین مدل و سبک مختلف داشته‌اند. برخی از این مدل‌ها عبارتند از:

• ساعت جیبی کروی: این مدل ساعت جیبی به شکل یک کره است و معمولاً به زنجیر یا بند آویزان می‌شود. این ساعت‌ها در قرن ۱۶ میلادی توسط پیتر هنلین، ساعت‌ساز آلمانی، اختراع شدند.  این ساعت‌ها بسیار نادر و گران‌قیمت هستند.

• ساعت جیبی لوپین: این مدل ساعت جیبی به شکل یک لوپین یا گوشواره است و معمولاً در گوش یا سینه زنان آویزان می‌شود. این ساعت‌ها در قرن ۱۷ میلادی توسط ساعت‌سازان فرانسوی، به ویژه شارل کوزن، طراحی شدند.  این ساعت‌ها بسیار زیبا و دارای جزئیات حکاکی شده هستند.
• ساعت جیبی نمایشگر: این مدل ساعت جیبی دارای یک پوشش بازشو است که با فشار دادن یک دکمه باز می‌شود و صفحه ساعت را نشان می‌دهد. این ساعت‌ها در قرن ۱۸ میلادی توسط ساعت‌سازان انگلستان، به ویژه تاماس تامپکین، پرفکت و رابرت راسل، تولید شدند.  این ساعت‌ها بسیار عملکردی و دقیق هستند.
• ساعت جیبی هانتر: این مدل ساعت جیبی دارای یک پوشش کامل است که صفحه و پشت ساعت را محافظت می‌کند. این پوشش با فشار دادن یک دکمه باز می‌شود و صفحه ساعت را نمایان می‌کند. این ساعت‌ها در قرن ۱۹ میلادی توسط ساعت‌سازان اروپای غرب، به ويژه جورج پرایور، عرضه شدند.  این ساعت‌ها بسيار مقاوم و مناسب برای شکارچيان هستند.
• ساعت جيبي ديجيتال: اين مدل ساعت جيبي دارای صفحه الكترونيكي است كه زمان را با استفاده از عددهای نوراني نشان ميدهد. اين ساعات در قرن ۲۰ ميلادي توسط برندهای مختلف، به خصوص كاسيو، تولید شدند.  اين ساعات دارای قابليت های مختلفي همچون ماسين حساب، دوربين، راديو و غيره هستند.

ساعت‌های مچی از کی رواج پیدا کردند؟

ساعت‌های جیبی از قرن ۱۶ میلادی شروع به رواج کردند. این ساعت‌ها در ابتدا بسیار بزرگ و سنگین بودند و فقط توسط افراد مهم و ثروتمند استفاده می‌شدند. اما با پیشرفت تکنولوژی، ساعت‌های جیبی کوچکتر و دقیق‌تر شدند و برای عموم قابل دسترس شدند. در قرن ۱۹ میلادی، ساعت‌های جیبی به اوج شهرت خود رسیدند و به عنوان نشانه‌ای از ثروت، ذوق و فرهنگ شناخته می‌شدند. در قرن ۲۰ میلادی، با ظهور ساعت‌های مچی، ساعت‌های جیبی کم‌کم از مد افتادند و به عنوان گنجینه‌های تاریخی و هنری محسوب شدند.

تحولات مدرن ساعت مچی در چه سالی شروع شد؟

تحولات مدرن ساعت مچی در دهه ۱۹۸۰ میلادی شروع شد، زمانی که ساعت‌های کوارتز بازار را از ساعت‌های مکانیکی گرفتند. . این رویداد به عنوان انقلاب کوارتز یا بحران کوارتز در سوئیس شناخته می‌شود.

ساعت‌های کوارتز دارای یک موتور الکترونیکی هستند که توسط باتری تغذیه می‌شوند و از ارتعاشات یک تراشه کریستال کوارتز برای نگه‌داری زمان استفاده می‌کنند. . این ساعت‌ها دقیق‌تر، ارزان‌تر و نگهداری آسان‌تر از ساعت‌های مکانیکی هستند.

ساعت‌های مکانیکی دارای یک موتور با ساختار پیچیده هستند که توسط چرخش گیربکس و فنر به حرکت درمی‌آیند و از تعادل گیر برای نگه‌داری زمان استفاده می‌کنند. 

بعد از پیدایش ساعت‌های کوارتز، ساعت‌های مکانیکی به عنوان آثار هنری و جمع آوری شده تلقی شدند و برخی از شرکت‌های ساعت ساز سوئیس به تولید ساعت‌های لوکس و با کیفیت با قابلیت‌های خاص پرداختند.

امروزه، همچنین ساعت‌های هوشمند نامیده می‌شود، با قابلیت‌های بسیار بالاتر از نمایش زمان، به بازار عرضه شده‌اند. این ساعت‌ها قادر به ارائه اطلاعات مختلف هستند، مانند تقویم، آب و هوا، پاسخ به تماس و پیام، پایش فعالیت ورزشی و خواب، اطلاع رسانی درباره رخدادهای مختلف و غیره.

این ساعت‌ها با استفاده از صفحات نمایش رنگی با وضوح بالا، بلوتوث، وای فای، GPS و حسگرهای مختلف عمل می‌کنند و با دستگاه‌های دیگر همچون تلفن همراه، لپ تاپ و تبلت همگام سازی می‌شوند.